Każdy jest indywidualnością.
W pracy z dziećmi Maria Montessori na początku próbowała rozwijać nową metodę wychowawczą. Lecz już wkrótce stało się jasne, że metoda ta obok dydaktyki dotyka również innych spraw: wychowania dla nowego świata, zachowania dziecięcego dostojeństwa i jego socjalnych praw, które ciągle są w niebezpieczeństwie. W ramach pracy dowolnej (nazywanej u nas pracą własną) dzieci mogą rozwijać zainteresowania zgodnie ze swoimi potrzebami i pragnieniami, rozbudzać głęboki szacunek dla ludzi i ich pracy.
Właściwie wszystko jest oczywiste. Dziecko poświęca się wielu rzeczom z dużym zapałem, i kiedy któraś z nich je szczególnie zainteresuje, to może ono zajmować się nią długo i wytrwale. Odkrywa ono przy tym związki między rzeczami, między ludźmi, między sobą a światem. Bardzo świadomie wchodzi w stosunek z dziećmi i dorosłymi oraz swoim otoczeniem.
Każde dziecko jest inne, posiada indywidualną osobowość a obowiązujący program nauczania jest drogowskazem, który niektórzy fałszywe interpretują, w ten sposób, że wszyscy uczniowie kroczą po drodze kariery szkolnej równym krokiem. Danie dziecku tego co potrzebuje jego rozwój jest często niemożliwe.
I właśnie… pedagogika Marii Montessori traktuje każde dziecko jako osobę. Montessori chce wolnego i pełnego rozwoju dziecka. Dzieci wyzwalają zadziwiającą energię, jeśli mogą w indywidualnym tempie zajmować się z tym, co odpowiada ich zainteresowaniom i stopniowi rozwoju.
Ale potem każdy robi co chce!
Tak! Dziecko musi mieć możliwość, zgodnie z własną wolą, zdolnościami i odpowiedzialnością uczyć się i postępować tak, by stawać się silniejszym. Założeniem jest spontaniczna lecz celowa działalność, przez którą dziecko może zostać swoim własnym mistrzem. Wolność i niezawisłość konkretyzuje się w działaniu. U Montessori wolność to nie dowolność! Staranne wprowadzenie w zwarte struktury materiału rozwojowego tworzy wyraźną ramę.
Dzieci montessoriańskie uczą się nie tylko samodzielnie myśleć, ale przede wszystkim postępować odpowiedzialnie. Dlatego samodzielnie wybierają treści nauczania: one nie chcą uczyć się czegoś kiedykolwiek, ale łatwiej przyswajają to, co w tym czasie szczególnie je interesuje.
Dzieciom montessoriańskim trudności nie są usuwane z drogi, o wiele ważniejsze jest to, by przezwyciężały je własną siłą. Konflikty rozwiązywane są wspólnie, ale nie wtedy, gdy się spiętrzają. Dzieci przeżywają otwarcie wspólnoty jako szansę dla wzajemnej pomocy. Uczą się poruszania w towarzystwie zarówno delikatnie jak pewnie. Niektóre treści nauczania przerabiane są w czasie pracy dowolnej w zespołach. Dzieci montessoriańskie uczą się przy tym, jak ważnym jest móc polegać na sobie i wkładać swoje indywidualne uzdolnienia do wspólnego dzieła. W zespole branie na siebie odpowiedzialności za siebie i innych jest kompetencją, która we współczesnym świecie odzyskuje nowe znaczenie.
Wolny wybór
Dzieci montessoriańskie rozwijają swoje twórcze siły przez wolny wybór pracy w przygotowanym otoczeniu. W szkole uzyskują takie osiągnięcia jak inne dzieci, jednak oznaczają się dużą samodzielnością i niezależnością.
Nauczyciel montessoriański dodaje otuchy i pociesza, wierzy w dziecięcą siłę i towarzyszy aktywności dziecka z szacunkiem i uwagą. Często nie jest to proste, ale przez miłość i zaufanie może wzrosnąć poczucie własnej wartości dziecka. Dzieci mogą poruszać się w wolności, odkrywać więcej i wychodzić dalej, gdy wiedzą, że nie będą odrzucone, kiedy nas potrzebują.
Przygotowane otoczenie wychowawcze
w przedszkolu powinno być uporządkowane i zagospodarowane w sposób czytelny dla dziecka. Ma ono stymulować je do samodzielnego podejmowania aktywności a zarazem wspierać jego indywidualny rozwój. Przygotowane otoczenie ma być więc pomocą dla dziecka w rozwoju jego osobowości. Ujmując ogólnie, przygotowane otoczenie to takie pomieszczenie i pomoce znajdujące się w nim, które zachęcają dziecko do sensownego działania. Można wyodrębnić tu następujące składniki:
– budynek przedszkolny,
– sprzęty znajdujące się w nim,
– materiał rozwojowy oparty o koncepcję montessoriańską oraz inne pomoce dydaktyczne wspierające rozwój dziecka,
– osoba nauczyciela.
Z tego powodu w Niepublicznym Przedszkolu Montessori „Na zielonym Wzgórzu” znajdują się niskie, dostosowane do wzrostu dzieci, regały i półki. Dzieci mają także łatwy dostęp do wody, gdyż wiele czynności związanych jest z przelewaniem wody, podlewaniem kwiatów itp.
Materiał rozwojowy Marii Montessori
którego rolą jest pobudzanie i wspieranie rozwoju zgodnego z wrażliwymi fazami, został empirycznie opracowany przez autorkę w oparciu o własne doświadczenia oraz osiągnięcia francuskich psychologów Itarda i Seguina.
Materiał Montessori jest tak pomyślany, że zawiera kontrolę błędów, tzn. jeśli dziecko popełni błąd to jest on łatwo zauważalny. Twórczyni metody przewidziała dla dzieci w wieku przedszkolnym następujące grupy materiału rozwojowego:
- do praktycznych ćwiczeń dnia codziennego,
- do kształcenia zmysłów,
- do edukacji językowej,
- do edukacji matematycznej,
- do wychowania kosmicznego (wiedzy o wszechświecie).
Nieodłącznym elementem przygotowanego otoczenia wychowawczego jest osoba nauczyciela, który jest zarazem jego twórcą i organizatorem. Wnikliwie obserwując i poznając dziecko podąża za nim, ale nigdy go nie wyprzedza. Pomóż mi zrobić to samodzielnie jest podstawową maksymą we wzajemnych relacjach.
